ගෝලීය සන්නිවේදනයේ නව මං තැනූ සැටලයිට් ඉන්ටර්නෙට් තාක්ෂණය සහ සබ්මැරීන් ඉන්ටර්නෙට් තාක්ෂණය

“අන්තර්ජාලය නැතිව ජීවත් විය නොහැකියි” – අද බොහෝ දෙනා කියන මේ කතාව සැබෑවකි. එහෙත් අපි සෑම දිනකම භාවිත කරන මේ අන්තර්ජාලය අප වෙත ලැබෙන්නේ කෙසේද? ඒ පිටුපස ඇති තාක්ෂණය කුමක්ද?

අහසේ සිට සාගර පතුල දක්වා විහිදෙන මේ තාක්ෂණික ජාලය පිටුපස ඇත්තේ අතිශය සංකීර්ණ හා විචිත්‍ර කතාවකි. ලෝකයේ බිලියන 5කට වැඩි ජනතාවක් එකවර සම්බන්ධ කරන මේ ජාලය ක්‍රියාත්මක වන්නේ ප්‍රධාන තාක්ෂණික මාර්ග දෙකකිනි.

“මගේ ගෙදර අන්තර්ජාලය ලැබෙන්නේ අහසේ තියෙන පොඩි තරුවකින්” – මෙසේ කියන්නේ කඳුකර ගම්මානයක ජීවත් වන සමන්ත මහතාය. ඔහු කියන ‘පොඩි තරුව’ නම් SpaceX සමාගමේ Starlink චන්ද්‍රිකාවකි.

පෘථිවි කක්ෂයේ කිලෝමීටර් 550ත් 1,200ත් අතර උන්නතාංශයක පා වෙමින් සිටින මේ චන්ද්‍රිකා, පැයකට කිලෝමීටර් 27,000ක පමණ වේගයෙන් පෘථිවිය වටා ගමන් කරයි. එක් චන්ද්‍රිකාවක් මිනිත්තු 90කට වරක් පෘථිවිය වටා සම්පූර්ණ චක්‍රයක් සම්පූර්ණ කරයි.

“මේ වන විට අපි චන්ද්‍රිකා 5,000කට වැඩි ප්‍රමාණයක් කක්ෂගත කර තිබෙනවා. 2024 වන විට ඒ සංඛ්‍යාව 42,000 දක්වා වැඩි කිරීමට අපි සැලසුම් කර තිබෙනවා,” SpaceX සමාගමේ ප්‍රධාන විධායක එලොන් මස්ක් පවසයි.

ඩිජිටල් යුගයේ නවතම සංවර්ධනයන් සමඟ, ගෝලීය අන්තර්ජාල සන්නිවේදනය සඳහා භාවිතා වන ප්‍රධාන තාක්ෂණික විසඳුම් දෙක වන සැටලයිට් හා සබ්මැරීන් ඉන්ටර්නෙට් තාක්ෂණයන් පිළිබඳව ගැඹුරු අවබෝධයක් ලබා ගැනීම වැදගත් වේ.

සැටලයිට් ඉන්ටර්නෙට් තාක්ෂණය

ක්‍රියාකාරීත්වය

සැටලයිට් ඉන්ටර්නෙට් තාක්ෂණය පෘථිවි කක්ෂයේ විවිධ උන්නතාංශවල ස්ථාපිත චන්ද්‍රිකා ජාලයක් භාවිතා කරයි:

• පහළ කක්ෂීය චන්ද්‍රිකා (LEO) – කි.මී. 550-1,200
• මධ්‍යම කක්ෂීය චන්ද්‍රිකා (MEO) – කි.මී. 2,000-35,786
• භූස්ථීර කක්ෂීය චන්ද්‍රිකා (GEO) – කි.මී. 35,786

ප්‍රමුඛ සේවා සපයන්නන්

1. SpaceX Starlink

• වර්තමානයේ චන්ද්‍රිකා 5,000+ ක්‍රියාත්මකයි
• 2024 වසර වන විට චන්ද්‍රිකා 42,000 දක්වා වැඩි කිරීමට සැලසුම්
• සාමාන්‍ය වේගය: 100-200 Mbps

2. Amazon Project Kuiper

• සැලසුම් කර ඇති චන්ද්‍රිකා සංඛ්‍යාව 3,236
• වසර 2026 වන විට සම්පූර්ණ ජාලය ස්ථාපනය කිරීමට අපේක්ෂිතයි

3. OneWeb

• චන්ද්‍රිකා 648ක ජාලයක් සැලසුම් කර ඇත
• වාණිජ සේවා ආරම්භ කර ඇත

වාසි

1. පුළුල් ආවරණය

• භූගෝලීය බාධක නොසලකා සේවා සැපයිය හැකිය
• කඳුකර, කාන්තාර හා දූපත් වැනි දුෂ්කර ප්‍රදේශ ආවරණය

2. ආපදා ඔරොත්තු දීම

• ස්වාභාවික ආපදා අවස්ථාවල දී වුවද ක්‍රියාත්මක විය හැකිය
• හදිසි ආපදා අවස්ථාවල සන්නිවේදනය සඳහා වැදගත්

3. නම්‍යශීලී යටිතල පහසුකම්

• නව ප්‍රදේශ වෙත පහසුවෙන් සේවා ව්‍යාප්ත කළ හැකිය
• උපකරණ යාවත්කාලීන කිරීම පහසුය

අවාසි

1. තාක්ෂණික සීමා

• කාලගුණික බලපෑම් (වර්ෂාව, මීදුම)
• සාපේක්ෂව ඉහළ ප්‍රමාද කාලයක් (20-40ms)

2. පිරිවැය සාධක

• උපකරණ මිල ඉහළයි ($500+)
• මාසික සේවා ගාස්තු සාපේක්ෂව වැඩිය

3. තාක්ෂණික ගැටලු

• චන්ද්‍රිකා අතර බාධා
• අභ්‍යවකාශ කුණු ගැටලුව

“සාගර පතුලේ එළා ඇති කේබල් ජාලය නැතිනම් අද ලෝකයේ අන්තර්ජාල සන්නිවේදනයෙන් 99%ක්ම අඩාල වෙනවා” – මෙසේ පවසන්නේ ජාත්‍යන්තර විදුලි සංදේශ සංගමයේ ප්‍රධානී ඩොරීන් බොග්දාන් මහත්මියයි.

නූතන ලෝකයේ ඩිජිටල් සන්නිවේදනයේ මෙහෙයුම් මධ්‍යස්ථානය වන මේ සමුද්‍ර යට කේබල් ජාලය, මහාද්වීප හා රටවල් අතර සම්බන්ධතාව සපයන ප්‍රධාන මාධ්‍යයයි. සමුද්‍ර පතුලේ කිලෝමීටර් 1.3ක පමණ ගැඹුරින් එළා ඇති මේ කේබල් ජාලයේ දිග කිලෝමීටර් මිලියන 1.3කට ආසන්නය.

“මේ කේබල් තුළින් තත්පරයකට ටෙරාබයිට් ගණනක දත්ත ගලා යයි. සරල උදාහරණයක් ලෙස ඔබේ ජංගම දුරකථනයේ ඇති සියලු චිත්‍රපට, තත්පර කිහිපයකින් ලෝකයේ අනෙක් කෙළවරට යැවිය හැකියි,” ලංකා සබ්මැරීන් කේබල් සමාගමේ ඉංජිනේරු අසංක පෙරේරා මහතා පැහැදිලි කරයි.

විප්ලවීය වෙනසක අරුණාලෝකය

නව තාක්ෂණික විප්ලවයක් කරා යන ගමනේදී මේ තාක්ෂණ දෙකම එකිනෙක පරිපූරණය වෙමින් පවතී. සැටලයිට් තාක්ෂණයේ වේගවත් දියුණුව හා සබ්මැරීන් කේබල් තාක්ෂණයේ ධාරිතා වර්ධනය, ඉදිරි දශකයේදී අන්තර්ජාල සන්නිවේදනයේ නව යුගයක් නිර්මාණය කරනු ඇත.

“2030 වන විට ලෝක ජනගහනයෙන් 95%කට අධික ප්‍රමාණයකට අන්තර්ජාල ප්‍රවේශය ලබා දීම අපේ ඉලක්කයයි. ඒ සඳහා සැටලයිට් හා සබ්මැරීන් තාක්ෂණ දෙකම අත්‍යවශ්‍යයි,” ජාත්‍යන්තර විදුලි සංදේශ සංගමයේ මහලේකම් හෝවෝ ලියූ මහතා පවසයි.

නමුත් මේ ගමන අභියෝගවලින් තොර නොවේ. අභ්‍යවකාශ කුණු ගැටලුව, පාරිසරික බලපෑම්, සයිබර් ආරක්ෂණ තර්ජන වැනි අභියෝග රැසක් මේ තාක්ෂණික ගමන හමුවේ පවතී.

කෙසේ වෙතත්, වර්තමාන ලෝකයේ ජීවනාලිය බවට පත්ව ඇති අන්තර්ජාල සන්නිවේදනය, ගගන මාවතේ සිට සාගර පතුල දක්වා විහිදෙන මේ තාක්ෂණික ජාලය තුළින් තවදුරටත් ශක්තිමත් වෙමින් පවතී. ඒ අනාගත පරපුරේ සන්නිවේදන අවශ්‍යතා සපුරාලමිනි.

සබ්මැරීන් ඉන්ටර්නෙට් තාක්ෂණය

ක්‍රියාකාරීත්වය

• ඕප්ටිකල් ෆයිබර් කේබල් මගින් මහාද්වීප සම්බන්ධ කරයි
• සමුද්‍ර පතුලේ කි.මී. 1.3ක පමණ ගැඹුරෙහි ස්ථාපනය
• ලෝකය වටා කි.මී. 1.3 මිලියනක පමණ කේබල් ජාලයක්

ප්‍රධාන කේබල් පද්ධති

1. Asia-America Gateway (AAG)

• ආසියාව හා ඇමරිකාව සම්බන්ධ කරයි
• ධාරිතාව: 54Tbps

2. SEA-ME-WE 5

• දකුණු ආසියාව, මැදපෙරදිග හා යුරෝපය සම්බන්ධ කරයි
• ධාරිතාව: 24Tbps

3. PEACE Cable System

• පකිස්ථානය, කෙන්යාව හා යුරෝපය සම්බන්ධ කරයි
• ධාරිතාව: 16Tbps

වාසි

1. කාර්යක්ෂමතාව

• ඉතා අඩු ප්‍රමාද කාලය (10-20ms)
• විශාල දත්ත ධාරිතාව (Tbps ගණන්)

2. විශ්වසනීයත්වය

• කාලගුණික බලපෑම් නොමැත
• ස්ථාවර සම්බන්ධතාව

3. ආර්ථික වාසි

• දිගුකාලීන ආයෝජන වටිනාකම
• පරිමාණානුකූල පිරිවැය වාසි

අවාසි

1. තාක්ෂණික අභියෝග

• කේබල් හානි අලුත්වැඩියාව අපහසු හා මිල අධිකයි
• මුහුදු පතුලේ භූ චලන බලපෑම්

2. භූගෝලීය සීමා

• සියලු ප්‍රදේශ ආවරණය කළ නොහැකිය
• ගොඩබිම ඇතුළත ප්‍රදේශ වෙත ළඟාවීම අපහසුය

3. ආරක්ෂක ගැටලු

• සයිබර් ආරක්ෂණ තර්ජන
• භූ-දේශපාලනික ගැටලු

නවතම ප්‍රවණතා හා අනාගත දැක්ම

තාක්ෂණික නවීකරණ

1. නව පරම්පරාවේ සැටලයිට්

• අන්තර්-චන්ද්‍රිකා සන්නිවේදනය
• කෘත්‍රිම බුද්ධි යෙදවුම්
• ඉහළ ධාරිතා සහිත කේබල් (100+ Tbps)

2. හයිබ්‍රිඩ් විසඳුම්

• සැටලයිට්-සබ්මැරීන් ඒකාබද්ධ ජාල
• 6G තාක්ෂණය සමඟ අනුකලනය

අනාගත අභියෝග

1. පාරිසරික බලපෑම්

• අභ්‍යවකාශ කුණු කළමනාකරණය
• සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණය

2. නියාමන ගැටලු

• ජාත්‍යන්තර නීති රාමු
• සයිබර් ආරක්ෂණ ප්‍රමිති

2030 ඉලක්ක

• ගෝලීය අන්තර්ජාල ප්‍රවේශය 95%+ දක්වා ඉහළ නැංවීම
• සාමාන්‍ය වේගය 1Gbps+ දක්වා වැඩි කිරීම
• පරිසර හිතකාමී තාක්ෂණික විසඳුම් හඳුන්වාදීම

ගෝලීය සන්නිවේදන අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා සැටලයිට් හා සබ්මැරීන් තාක්ෂණ දෙකම අත්‍යවශ්‍ය වන අතර, ඒවායේ අන්‍යෝන්‍ය සම්බන්ධතාව තුළින් වඩා ශක්තිමත් හා විශ්වසනීය සන්නිවේදන යටිතල පහසුකම් ජාලයක් ගොඩනැගීම අපේක්ෂිතය.